Ήταν το τρίτο έτος της
Επανάστασης. Και τα Ψαριανά καράβια κυνηγάγανε τα Τούρκικα ίσαμε τον κόλπο της Σμύρνης και τα κάνανε μεγάλη ζημιά.
Έλα, όμως, που με την δράση τους αυτή βλάφτανε το εμπόριο των Ευρωπαίων, οι
οποίοι είχαν πολλά συμφέροντα στην Σμύρνη, συμφέροντα τα οποία θίγονταν από την
δράση του Ελληνικού στόλου, που τους έβαζε σε κίνδυνο, έξοδα και μπελάδες, αφού από την μια οι Τούρκοι τους κατηγορούσαν πως δεν κάνουνε τίποτε για να
μποδίσουνε τους χαΐνηδες και από την άλλη τ’ ασφάλιστρα για την Σμύρνη υψώθηκαν
στις Λόντρες και στα Παρίσια, ανεβάζοντας έτσι και το κόστος της πραμάτειας.
Έτσι στις 12 Δεκεμβρίου 1823 οι
πρόξενοι της Σμύρνης στείλανε γράμμα στους πρόκριτους των Ψαρών. Σ’ αυτό
παρακαλούσαν και απαιτούσαν να εκδώσουν (οι πρόκριτοι των Ψαριανών) προσταγή
εις όλα τα πλοία και εις τους στόλους των, και εις τους καταδρομείς των, ώστε
ν’ απέχωνται εις το εξής από πάσαν εχθρικήν εκστρατείαν εις τον κόλπον της
Σμύρνης, της μεγάλης ταύτης αποθήκης
εμπορίου της Ευρώπης και της Ασίας... Διότι διαφορετικά ως προξενούντες (oι
´Ελληνες) εις αυτούς (τους Ευρωπαίους) εκ πλαγίου τόσα δεινά, θέλουν επισύρει
κατά της κεφαλής των την εκδίκησιν των ισχυροτέρων της Ευρώπης δυνάμεων. Και
για να εμπεδώσουν καλύτερα οι Ψαριανοί τις απειλές τους, επαναλάμβαιναν στην
επιστολή τους: «...τα ευρωπαϊκά έθνη τα
αποκατεστημένα εις τούτον τον λιμένα, έχουν περί πολλού το εμπόριον των
και την ασφάλειαν αυτού. ότι πάσα εντός του κόλπου
επιχείρησις δια την οποίαν το εμπόριον τούτο ήθελε κινδυνεύσει, θέλει διεγείρει
την οργήν αυτών, και τ’ άλλα πρόσωπα όσα έχουν ισχύν μεταξύ σας και εις τα
πλοία σας, θέλουν δώσει λόγον όλων των κακών, τα οποία εκ τούτου θέλουν
πηγάσει...» Παλλικαράδες δηλαδή oι
φίλοι μας οι Ευρωπαίοι απέναντι στους ξυπόλυτους Γραικούς, που πολεμούσαν για την
λευτεριά τους (παλιά μου τέχνη κόσκινο). Και απέναντι στους Τούρκους; Εκεί
εκφράζουν αδυναμία και φόβο μήπως η οργή των Τούρκων για τα παθήματά τους στην
θάλασσα στραφεί κατά των Ευρωπαίων των κατοικούντων εις τα ενδότερα
της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (θαρρείς και οι Ευρωπαίοι είναι Αρμένιοι και
Πόντιοι για να τους σφάζουνε σαν τα κοτόπουλα οι Τούρκοι χωρίς καμμία
τιμωρία).
Οι Ψαριανοί βρέθηκαν όπως ήταν επόμενο,
ανάμεσα στην Σκύλα και στην Χάρυβδη, που λένε. Από την μια οι
Τούρκοι, με τους οποίους βρίσκονταν σε πόλεμο, και από την άλλη οι
(όχι τότε εταίροι μας) Ευρωπαίοι, που τους φοβέριζαν.
Δεν πρέπει όμως να το σκεφτήκανε πολύ. Γιατί
τέσσερις μέρες αργότερα, στις 16 Δεκεμβρίου 1823, τους στείλανε την απάντησή
τους.
Αφού κάνουν στην εισαγωγή τους μια
ανακεφαλαίωση των σπουδαιότερων σημείων της επιστολής των προξένων, συνεχίζουν:
«...Ευχής έργον ήτο να εδυνάμεθα να εκτελέσωμεν απαραμοιώτως όσα απαιτείτε
από ημάς, αλλά τα
προς την πατρίδα και
προς τον πόλεμον χρέη μας, ομοίως και αι διαταγαί της Ελληνικής
Διοικήσεως, εμποδίζουνε την εκπλήρωσιν της επιθυμίας μας και βιαζόμεθα να σας
είπωμεν, ότι κατά τα δικαιώματα του πολέμου, δεν θέλομεν λείψει να διώκωμεν
τον εχθρόν εις όλα τα παράλια της επικρατείας του. αν δε εκ τούτου οι εχθροί
διεγείρωνται και κατά των υπηκόων των, και κατά των υπηκόων σας
χριστιανών, τούτο είναι αποτέλεσμα αντικείμενον εις τα δικαιώματα της
ανθρωπότητος, και τους ιερούς νόμους ευνομουμένης
Ευρώπης (πάρτε κι ένα μάθημα περί
διεθνούς δικαίου από τους
ξυπόλυτους κ.κ. Ευρωπαίοι), ήτις ημπορεί να υπερασπισθή δυνάμει των όπλων την ασφάλειαν όλων
κοινώς των χριστιανών. Διο και είμεθα
πεπεισμένοι, ότι και θέλει ενεργήσει τα όσα δύναται, χωρίς να απαιτή από ημάς
εγγύησιν των ζημιών των προξενουμένων από την οθωμανικήν αταξίαν και βαρβαρότητα. Μην
αμφιβάλλετε ότι οι πατριώται μας σεβόμενοι το όνομα Ευρωπαίοι δεν ήθελον
ενοχλεί την οθωμανικήν επικράτειαν, αν έβλεπον εξηπλωμένας εις τας θάλασσας
της ρηθείσης επικρατείας μόνας τας ευρωπαϊκάς σεβαστάς σημαίας, χωρίς
ύπαρξιν οθωμανικών, αλλά γνωρίζοντες την επικράτειαν οθωμανικήν και όντες εις
πόλεμον τριετή κατά της οθωμανικής δυναστείας, δεν θέλουν λείψει να βάλωσιν
εις πράξιν κατά του εχθρού, όσα δύνανται. Αν δε οι Οθωμανοί δεν θέλουσι να ενοχλώνται, ας αποφασίσωσι
να πληρώνωσι προς την νήσον μας, και γενικώς προς το Εθνος, φόρον ανάλογον των
όσων ζημιών δοκιμάζουν και θέλουν δοκιμάσει και εις το
εξής, Θεού θέλοντος,
και τότε ας μείνωσιν ήσυχοι, ότι δεν θέλομεν ενοχλεί τα εις τα
παράλια της Σμύρνης εμπορικά πλοία των».
Ζητούσαν δηλαδή oι Ψαριανοί, ούτε λίγο ούτε
πολύ, να γίνει φόρου υποτελής
σ’ αυτούς μια ολόκληρη αυτοκρατορία, με την οποία βρίσκονταν ήδη σε
εμπόλεμη κατάσταση!!!
Τέτοια περήφανη απάντηση και τέτοια γενναία
στάση κρατήσανε οι
πρόκριτοι του μικρού νησιού, που δεν ήταν μεγαλύτερο από μια κουκίδα στον χάρτη
του ντοβλετιού. Κάτι σαν την μικρή Ελλάδα στον χάρτη της
παγκοσμιοποίησης. Μόνο που τώρα…
ΠΗΓΗ. Δημήτρης Φωτιάδης. Κανάρης. Εκδ. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα,
1988.